پایگاه خبری فولاد ایران- مارتین ولف، اقتصاددان ارشد فایننشال تایمز، در مقاله‌ای با عنوان «نظم اقتصادی جهانی قدیمی از بین رفته است» استدلال می‌کند که نظم اقتصادی جهانی تحت رهبری ایالات متحده دیگر پایدار نیست. وی به جنگ تجاری مداوم بین آمریکا و چین به‌عنوان نمادی از مشکلات ساختاری گسترده‌تر، به‌ویژه عدم تعادل‌های جهانی، اشاره می‌کند که دهه‌هاست اقتصاد جهان را تحت تأثیر قرار داده‌اند.
ولف تأکید می‌کند که جهان نمی‌تواند اقتصادی بزرگ مانند چین را با نرخ پس‌انداز بسیار بالا و مصرف خانوار پایین بدون پیامدهای جهانی تحمل کند. کاهش نقش ایالات متحده به‌عنوان متعادل‌کننده اقتصادی جهانی، همراه با سیاست‌های تجاری نامنظم، نشان می‌دهد که چارچوب اقتصادی بین‌المللی جدیدی ضروری است. برای بازگرداندن ثبات، سیاست‌های تجاری جهانی باید با تنظیمات کلان اقتصادی همراه شوند و کشورهایی مانند چین و اروپا باید مواضع خود را در اقتصاد جهانی بازنگری کنند.
از دیدگاه ولف، این تغییرات عمدتاً به دلایل مختلفی برمی‌گردد که می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
1. ظهور قدرت‌های اقتصادی جدید
چین، هند، روسیه، برزیل و سایر اعضای گروه BRICS به‌طور فزاینده‌ای در حال به چالش کشیدن سلطه غرب هستند. این کشورها تلاش دارند تا ارزهای جایگزین دلار ایجاد کرده و سیستم‌های پرداخت مستقل خود را راه‌اندازی کنند، مانند CIPS چین که در مقابل سیستم SWIFT قرار دارد.
2. شکاف در جهانی‌سازی سنتی
بحران‌های زنجیره تأمین، پاندمی کووید-۱۹ و جنگ اوکراین موجب تضعیف تجارت آزاد و تقویت سیاست‌های حمایت‌گرایانه شده‌اند. این مسائل به‌طور عمده باعث شده‌اند که روند جهانی‌سازی به سوی "دوست‌سازی زنجیره تأمین" (friend-shoring) پیش برود، جایی که کشورها به‌جای وابستگی به تولید جهانی، به دنبال تأمین کالاها از کشورهای هم‌پیمان خود هستند.
3. تحریم‌ها و اقتصاد چندقطبی
استفاده گسترده از تحریم‌های اقتصادی توسط آمریکا و اتحادیه اروپا به‌ویژه پس از جنگ اوکراین، باعث شده است که کشورها به‌دنبال استقلال از اقتصاد غربی باشند. در نتیجه، اقتصاد جهانی به‌سمت بلوک‌بندی‌های ژئو‌اقتصادی حرکت می‌کند، مانند اتحادهای شرق-محور در برابر غرب.
4. گذار به اقتصاد دیجیتال و سبز
سرمایه‌گذاری‌های کلان در حوزه‌های فناوری‌های هوش مصنوعی، رمزارزها، انرژی‌های تجدیدپذیر و کربن‌زدایی در حال تغییر پارادایم‌های سنتی اقتصادی هستند. این تحولات نه‌تنها زمینه‌ساز تحولات جدید اقتصادی می‌شوند، بلکه مدل‌های اقتصادی جدیدی را نیز به همراه خواهند داشت.
5. بی‌اعتمادی به نهادهای جهانی
کشورهای در حال توسعه به‌ویژه از سوگیری غربی نهادهایی چون صندوق بین‌المللی پول و سازمان تجارت جهانی انتقاد می‌کنند. این کشورها به‌دنبال ایجاد نهادهای جایگزین در چارچوب‌هایی مانند BRICS+ هستند تا بتوانند بر تصمیمات اقتصادی جهانی تأثیرگذارتر باشند.
این تغییرات، نظم اقتصادی جهانی را وارد فاز جدیدی کرده‌اند که ممکن است ساختارهای اقتصادی گذشته را به چالش کشیده و معادلات جدیدی را به‌وجود آورند. در این شرایط، شاهد تحولات بزرگی در زمینه‌های تجاری، مالی و سیاست‌های اقتصادی در سطح جهانی خواهیم بود.
منبع: فایننشال تایمز